Tokat
TOKAT EKONOMİSİ
Tokat ilinin ekonomisi geniş ölçüde tarıma ve tarımla ilgili sanayiye dayanır. Faal nüfusun %80’i tarım sektöründe çalışmaktadır. Tokat'ın verimli ovalarında her çeşit ürün yetiştirilir. Hayvancılık da oldukça ileridir.
İldeki tarım işletmelerinin tamamına yakını küçük aile işletmesi şeklinde olup, bu işletmelerin %46’sı bitkisel üretim, %54’ü ise hayvansal üretim yapmaktadır.
TARIM
Birbirinden dağlarla ayrılmış, Yeşilırmak'ın suladığı ovalar çok verimlidir. İlde yetiştirilen sebze ve meyve yaş olarak doğrudan pazarlandığı gibi şekerpancarı, tütün, yaş sebze – meyve ile diğer endüstriyel tarım ürünleri bölgede bulunan kamu ve özel sektör kuruluşlarında değerlendirilmektedir.
Her çeşit tarım ürünü yetişirse de, Artova’da tahıl, Kazova’da bağcılık ve Taşova’da tütün ekimi daha ağır basar. Tokat’ta sebze ve meyvecilik, sanayi bitkileri ve baklagiller mühim yer tutar. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, nohut, fiğ, şekerpancarı, yeşil mercimek, yonca, tütün, soğan, ayçiçeği ve patatestir. Başta domates olmak üzere her çeşit sebze ve meyve yetişir. Tokat için Türkiye'nin meyve bahçesi tabiri kullanılır.
Tokat’ta yetişen tütün, kokulu ve en iyi cinstendir. Çavuş üzümüne benzeyen “narince” üzümü meşhurdur.
İlin sahip olduğu arazisinin yaklaşık %40’ının tarıma elverişli ve verimli olması, mevcut tarım arazilerini sulayan önemli su kaynaklarının varlığı, hayvancılığın geliştirilebileceği meraların genişliği tarım sektöründe kullanılabilecek (örtü altı yetiştiriciliği) jeotermal kaynakların olması ve nüfusunun %42’sinin tarım sektöründe istihdam edilmesine rağmen, tarım sektörü ekonomiye yeterince katkı sağlayamamıştır.
HAYVANCILIK
Tokat ili hayvancılık bakımından oldukça zengin bir ildir. Ancak bitkisel üretimde olduğu gibi hayvancılıkta da, aile işletmeciliği türünde ve küçük üniteler söz konusudur. Reşadiye, Başçiftlik, Almus, Niksar ve Erbaa ilçelerinin yüksek kesimlerinde küçükbaş hayvancılık, diğer ilçelerde de büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır.
Turhal Şeker Fabrikasında küspe ve melas gibi yemlerin üretilmesiyle besi hayvancılığı gelişmiştir. Sığır, manda, koyun, kıl keçisi ve hindi beslenir.
Arıcılık gelişmiştir. Merkez ilçe, Reşadiye ve Zile’de fenni sistemle arıcılık oldukça ilerlemiştir.
Dut ağacının yetişmesine elverişli olan Tokat’ta ipek böcekçiliğini geliştirme ve yaygınlaştırma çalışmaları yapılmaktadır.
ORMANCILIK
Tokat, Orta Karadeniz Bölgesi'nin iç kısmında yer almaktadır. İl topraklarının yaklaşık %45’i orman ve fundalıklarla kaplıdır. Tokat Türkiye'nin sayılı orman bölgelerinden biridir. Kuzeyde ve güneyde il topraklarına giren dağların hemen hemen hepsi ormanlıktır. İlde coğrafyasından kaynaklanan fazla miktarda çeşitli bitli ve ağaç türleri görmek mümkündür. Erbaa ilçesinde Kozlu, Meydanözü ve Osmanköy civarında yabani çay, Kale köyü civarında Çatalan ormanları ile Reşadiye ilçesi Kazalapa yakınlarındaki orman serileri içerisinde Lübnan sediri ve Erbaa Doğanyurt, Niksar Kümbetli ve merkez arasında kalan alanlarda yabani zeytinlikler ve bu dolaylarda nar ve incir doğal olarak yetişmektedir.
Ormanlar daha çok Almus, Reşadiye ve Niksar ilçeleri dolaylarındadır. Karaçam, sarıçam, köknar, gürgen, meşe ve sedir gibi ağaç türleri yaygın olarak bulunmaktadır. Bu ağaç türlerinin içerisinde yer yer fındık, kızılcık, yabani erik, elma, ahlat, alıç gibi türlere de rastlanmaktadır. Ovalarda ve vadi tabanlarında ise söğüt ve kavak çoğunluktadır. Artova ve Zile dolaylarında ağaçlar seyrekleşir. Bu yörede hakim bitki örtüsü bozkırlardır.
420 bin hektar orman ve 56 bin hektar fundalık alanı vardır. 290 köy orman içinde ve 164 köy orman kenarındadır. Her sene 40-500 m3 sanayi odunu ve 369.000 ster yakacak odun elde edilir.
MADENCİLİK
Tokat jeolojik yapısı itibariyle bir maden bölgesi olarak görülebilir. İlde hâlihazırda kömür, antimuan, bentonit ve mermer madenleri işletilmektedir. Kömür, Zile ve Artova’da çıkarılmakta ve yurt içine pazarlanmaktadır. Turhal’da çıkarılmakta olan antimuan, kalite yönünden oldukça yüksek değerdedir ancak düşük kapasite ile çalışmaktadır. Bentonit, Reşadiye’de çıkarılmakta, ülke düzeyinde sanayi kuruluşlarına pazarlanmakta ve ihraç edilmektedir. Tokat, mermer ve oniks yatakları açısından da oldukça zengin rezervlere sahiptir. Tokat Valiliğince mermer rezervlerinin durumu ile ilgili olarak yapılan araştırmada ilde, bej mermer, traverten (sarı), diyabaz (siyah), füme, siyah mermer, beyaz mermer, oniks mermer, serpantin ve bazalt mermer olmak üzere değişik renk ve kalitede 9 çeşit mermerin bulunduğu ve yaklaşık 1.250 milyon m3 rezerve sahip olduğu belirlenmiştir.
Yapılan araştırmalara göre, dünya mermer rezervlerinin yaklaşık %40’lık bir kısmı Türkiye’de bulunmakta ve bu rezervinde yaklaşık %20’lik bir bölümünün Tokat’ta olduğu ifade edilmektedir. İl 5 milyar 161 milyon m3 ’lük doğal taş rezervi ile Balıkesir, Afyon, Bilecik ve Eskişehir’den sonra 5.sırada gelmektedir. Tokat ilinin mermer rezervi olarak bu kadar uygun bir yer olmasına rağmen sektörün görece olarak genç olması ve emsalleri ile kıyaslandığında yeterince gelişmemiş olması düşündürücüdür.
İl dahilinde betonit, antimon, oniks, krom ve kömür çıkarılır. Antimon yalıtıcı ve yüksek sıcaklığa dayanıklı bir madendir. En çok Turhal ilçesinden çıkarılır. Betonitse yağ ve şeker gibi ürünlerin arıtılmasında, kanalizasyon sularının temizlenmesinde, petrol ve su sondajlarında kullanılan çamurların hazırlanmasında kullanılır. Türkiye'nin en zengin betonit yatakları Reşadiye ilçesinde bulunur.
SANAYİ
Tokat ilinde sanayi alanında yaşanan gelişmeler özellikle tekstil sektöründe kendini göstermiş ve ilçelerinde birçok tekstil fabrikası kurulmuştur. İl tekstil konusunda Türkiye ve Dünya pazarlarına yönelik üretim yapılmaktadır.
Tekstilden sonra meyve suyu ve gıda ürünleri üretimi yurt içi ve yurt dışı pazarlarda rekabet edebilecek düzeye gelmiştir.
Tütün, taş ve toprağa dayalı sanayi ve kimya sanayi dalları da Tokat ekonomisinde mühim bir kısmını teşkil etmektedir. Turhal Şeker Fabrikasında 3000 kişi çalışmakta ve günde 2550 ton pancar işlenmektedir. Tokat Sigara Fabrikasında yaklaşık 2400 işçi çalışmaktadır. Takım Tezgâhları Aksesuarı Fabrikası, un fabrikaları, Yem Fabrikası, Kereste Fabrikası, Alüminyum, Bakır İşleme Atölyesi, Bentonit Fabrikası, kiremit tuğla fabrikaları, Ziraat Aletleri İmalathanesi ve Lastik Ayakkabı Fabrikası başlıca sanayi kuruluşlarıdır. Organize sanayi bölgesinin kurulmasıyla, çeşitli sanayi kuruluşları bölgede yatırım yapmaya başladılar.
COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNLER
İlde faaliyet gösteren Ticaret ve Sanayi Odaları ile Borsalar tarafından tescili alınmış “Zile Pekmezi – Niksar Cevizi - Turhal Yoğurtmacı – Tokat Kebabı – Erbaa Narince Bağ Yaprağı ve Zile Kömesi” olmak üzere 6 adet Coğrafi İşaretli ürünü bulunmaktadır. Tokat Belediyesi tarafından “Tokat Yazması” nın, Tokat Ziraat Odası tarafından “Tokat Salamura Asma Yaprağı” nın, Tokat Ticaret ve Sanayi Odası tarafından “Tokat Bez Sucuğu” nun başvurusu yapılmış ve süreç devam etmektedir. Bu ürünlerin dışında coğrafi işaret tescili yapılabilecek 35 tanesi öncelikli olmak üzere 70’e yakın ürünü bulunmaktadır.
ULAŞIM
Eski çağlardan beri kervan yollarının uğradığı Tokat bugün de karayolunun önemli merkezlerinden biridir. Samsun-Sivas karayolu Amasya'nın güneyinden il sınırlarına girer. Turhal’dan sonra Sivas vasıtasıyla ülkenin her tarafıyla irtibat sağlar. İl sınırları içinde 382 km devlet yolu ve 315 km il yolu vardır. Köylerin dörtte üçünün yolu vardır.
Demiryolu il sınırları içinde 105 km’dir. Samsun-Sivas demiryolu hattı Tokat’ın batısından geçer ve Turhal-Zile ve Artova ilçelerine uğrar. Turhal İstasyonu en işlek olanıdır.
Ayrıca Türk Hava Yolları tarifeli uçak seferlerine açılan Tokat Havaalanı da ekonomi, eğitim, yatırım ve endüstri hamlesini büyük ölçüde etkilemiştir.