Gümüşhane

GÜMÜŞHANE  EKONOMİ

​

İlin ancak dörtte biri ekilebilir arazi olmasına rağmen, Gümüşhane'nin ekonomisi tarıma dayanır. Gelişmişlik bakımından 76 il içinde 66'ncı sırada yer alır.

TARIM

Tarıma müsait ova ve vadileri azdır. İlin 657.500 hektarlık toplam arazisinin ancak 113.685 (%17,29) kadarı tarıma elverişlidir. Geriye kalan 216.915 hektar (%32,99) çayır ve mera, 164.655 hektarı (%25,04) orman ve fundalık, 162.245 hektarı (24,68)’da kullanılamayan alanlardan oluşmaktadır.

​

Tarım daha çok (%78,5) Kelkit, Köse ve Şiran ilçelerini kapsayan Yukarı Fırat Havzasında ve kalanı da (%21,5) Merkez İlçe, Torul ve Kürtün ilçelerini kapsayan Çoruh Havzasında en çok tahıl ekimi şeklinde yapılır.

​

Ayrıca mercimek, fiğ, patates ve şekerpancarı ekilir. Meyvecilik gelişmektedir. İldeki meyve ağacının yarısı elmadır. Ayrıca armut, erik, dut, vişne ve kiraz ağaçları vardır. Sulanan arazi azdır. Gümüşhane’nin göbek, gelin kırmızı ve sandık cinsi elması ile hacıhamza, kabak, mahrani ve abbasi cins armutları meşhurdur.

​

Organik Tarım

Yıllar itibariyle kimyasal gübrelerin kullanımı gittikçe azalmaktadır. Kimyasal gübrelerin azalması organik tarım için çok büyük önem arz etmektedir. Zira ilimizde bitkisel üretimin yapıldığı tarım arazisine düşen gübre tüketimi ülke genelinin çok altında olup, dekar başına 34 gr seviyelerindedir. Doğal kaynakların korunması ve gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir ortam oluşturulması açısından en gözde illerimizden olan Gümüşhane ilinde, özellikle sentetik ve kimyasal ilaç kullanımının az oluşu, bitkisel ve hayvansal üretimde hormon, büyüme düzenleyicileri, antibiyotik kullanımının olmayışı gibi özelliklerden dolayı özellikle organik üretim açısından bakir bir alan ve potansiyel kaynak oluşturmaktadır.

 

İlde; hububat, bakliyat, yem bitkileri, ıtri bitkileri, pestil – köme – dut pekmezi ve balıkçılık alanlarında organik tarım yapmaya elverişlidir. Türkiye'nin en büyük organik tarım tesisi Kelkit İlçesinde bulunmakta olup, ilde günlük olarak 26 ton organik süt üretimi gerçekleşmektedir. Bunun 17,5 tonu; Kelkit ilçesinde bulunmakta olan Ülkemizin en büyük organik süt işletmesi olan Doğan Organik A.Ş. tarafından, 8,5 tonu ise bu işletmeye bağlı sözleşmeli organik süt üreticileri tarafından üretilmektedir.  

 

HAYVANCILIK

Çayır ve meralar geniş bir yer kapladığından hayvancılık gelişmektedir. İlde, yaklaşık 101.874 olan büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlığının %32’sini koyun (32.788), % 65’ini sığır ve manda (65.993), %3’ünü keçi (3.493) oluşturmaktadır.

​

Büyükbaş hayvanların %28’i yerli, %46’sı melez ve %26’sı kültür ırkı hayvanlardır. En fazla hayvan yetiştiriciliği Kelkit, Köse ve Şiran İlçelerimizde yapılmaktadır. Kümes hayvanlarının sayısı 44.190 civarındadır.

 

İlde bulunan alabalık üretim tesislerinin sayısı 36’ya ulaşmış olup toplam kapasiteleri 4.130 ton/yıldır. Mevcut tesislerin 18 adedi karada üretim yapan tesisler olup toplam kapasiteleri 232 ton/yıl, 18 adedi ise baraj göllerin ağ kafeslerde üretim yapan tesisler olup bunların toplam kapasiteleri ise 3.898 ton/yıldır. Kürtün Baraj Gölü’nde 11 adet ağ kafes işletmesi, Torul Baraj Gölü’nde ise 7 adet ağ kafes işletmesi halen üretimlerine devam etmektedirler.

 

Arıcılıkta ise yaklaşık 41.383 adet kovan arı bulunan ilde, yıllık ortalama bal üretimi 689,65 ton, balmumu üretimi ise 29,05 ton civarındadır.

 

ORMANCILIK

Yüzölçümünün % 22’si orman ve fundalıktır. Ormanların 185 bin hektarı fundalık, 43 bin hektarı normal ormanlıktır. Ormanların % 30’u normal koru, % 40’ı bozuk koru ve % 30’u bozuk baltalıktır. Orman içinde 81 ve kenarında 87 köyü vardır. Ormanlardan senede 25.000 m3 sanayi odunu, 1000 m3 tomruk ve 80.000 ster yakacak odun elde edilir. Ormanlar daha çok merkez ilçe ve Torul ilçesinde Köse, Zigana ve Gümüşhane Dağları üzerindedir.

 

MADENCİLİK

İsmini “gümüş” madeninden alan Gümüşhane maden bakımından çok zengindir. Fakat bu zenginlik toprağın altında yatmaktadır. Gümüş, demir, bakır, manganez, kurşun, pirit, maden kömürü, linyit, çinko ve uranyum (Kelkit ilçesinde) yataklarından sadece çok az olarak maden kömürü ile linyit çıkarılmaktadır. Gümüşhane’de M.Ö. 4. asırdan beri bilhassa Osmanlı Devrinde Kanuni Sultan Süleyman Han ile Dördüncü Murad Han zamanında çok miktarda çıkarılan gümüş yatakları, 1914’ten sonra tamamen terk edilerek maden ocakları su ile dolmuştur. Osmanlı Devrinde Gümüşhane’nin Canca Mahallesindeki darphanede 12 çeşit gümüş ve altın para basılıyordu.

​

Gümüşhane’de gümüş madeni dışında krom, bakır ve linyit, Kelkit’te krom, bakır ve linyit, Torul’da demir, bakır, mermer ve Şiran’da linyit kömürü bulunmaktadır. Gümüş madenlerin işletildiği 1750 senesinde Gümüşhane şehir nüfusu 60 bini bulmuştu. Gümüş çıkarılması Sultan Dördüncü Murad Han zamanında zirveye ulaştı. Evliya Çelebi, 1647 senesinde Gümüşhane’yi gezdiğinde; “Burada olan gümüş madeni hiç bir diyarda yoktur. Halkı yalnız gümüş işler. 70 kadar ocak olup, fakirliğin bilinmediği bu yerde doğan her çocuğun gümüşten mama tabağı vardır...” demiştir. 1829 Türk-Rus savaşından sonra bu ocaklar kapanmaya başlamıştır.

​

Karamustafa köyünde bulunan krom – çinko – bakır yatağında cevher elde edilmesi çalışmaları devam etmektedir. Mastra Altın – Gümüş yatağında çıkartılan cevher kurulan tesislerle yerinde ayrıştırılarak dore metali (%75 altın, %25 gümüş) haline getirilmektedir.

​

Gümüşhane Mezire mevkiindeki ocakta kurşun – çinko – bakır cevheri çıkarılmaktadır. Merkez ilçe Eski Gümüşhane civarında bulunan Hazinemağara, Kırkpavli ve Deremadeni ocaklarında altın ve gümüş madenlerine yönelik arama ve sondaj çalışmaları devam etmektedir.

​

Şiran yöresindeki küçük çaplı yataklardan üretilen Barit madeni bölgedeki tesislerde öğütülerek yurt içinde pazarlanmaktadır.

​

Kale çevresindeki kireç taşı (kireç hammaddesi) sahalarında üretim 1974 yılından bu yana aralıklarla devam etmektedir.

​

Kelkit – Gümüşgöze beldesindeki linyit kömür yataklarında özel sektör tarafından üretim yapılmakta ancak yörenin ihtiyacının bir kısmını karşılayabilecek kapasitedir.

​

İl genelinde mevcut olan mermer ve doğaltaş sahalarından çok az bir kısmında özel firmalarca üretim yapılmaktadır.

SANAYİ

Gümüşhane ili sanayi bakımından en az gelişen bir ildir. Sanayi iş yerlerinin sayısı 300’den azdır. Bunlar az işçi çalıştıran küçük iş yerleridir. Başlıca sanayi kuruluşları: Kibrit Fabrikası, Çimento Fabrikası, Gümüşkale Kireç Sanayii, Gümüşsu Konsantre Meyve Suyu, Kuşburnu Çayı Tesisleri; ayrıca un fabrikaları, mobilya atölyeleri ile bıçkı-hızar atölyeleridir.

ULAŞIM

Hava ve demiryolu ulaşımı yoktur. Gümüşhane ve Torul (Andasa) E-390 karayolu (Trabzon-Erzurum-İran) güzergahı üzerindedir. Bu yoldan ayrılan tali yollarla merkez ilçe, Kelkit ve Şiran ilçelerine bağlıdır. Bayburt, Çaykara üzerinden Karadeniz kıyısına, Torul, Kürtün üzerinden Tirebolu ve Gürele’de Karadeniz kıyısına bağlayan yollar vardır. Zigana ve Kop geçitleri arasındaki yol Gümüşhane’den geçer. Gümüşhane ve çevresi ilk çağlardan beri İran üzerinden geçerek Asya’nın ticari mallarını Karadeniz’e ve dolayısıyla Avrupa ülkelerine deniz yoluyla bağlanan “ipek yolu”nun üzerinde bulunuyordu.