Bolu

BOLU COĞRAFYA

İlin Konumu:

Bolu İli Karadeniz Bölgesinin Batı Karadeniz Bölümünde yer almakta olup matematiksel konum açısından, 30 derece 32 dakika - 32 derece 36 dakika doğu boylamları ile 40 derece 06 dakika - 41 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasındadır.

Bolu’nun batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde
Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır.
İl sınır uzunluğu 621.4 km.’dir.

Bolu İl Merkezine göre; Dörtdivan, Yeniçağa ve Gerede İlçeleri doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Göynük ve Mudurnu İlçeleri güneybatıda, Seben ve Kıbrıscık İlçeleri ise güneyde yer almaktadır.

İlin Yüzölçümü ve Arazi Dağılımı

Türkiye yüzölçümünün % 1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.323,39 km² (832.339 Ha.) yüzölçümüne sahiptir. Toplam yüzölçümün; % 65’i orman, % 15’i tarım alanı, % 15’i çayır ve mera, % 5’i ise tarım dışı alanlardan oluşmaktadır. İl merkezi ve diğer ilçelerin yüzölçümleri km2 olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.

YERLEŞİM BİRİMİ YÜZÖLÇÜMÜ (km2)

Merkez 1.524,37

Mengen 827,73

Dörtdivan 384,16

Mudurnu 1.350,85

Gerede 1.260,44

Seben 687,19

Göynük 1.505,06

Yeniçağa 130,22

Kıbrıscık 653,37

İl Geneli 8.323,39

Not: Göller dâhil il yüzölçümüdür.(TUİK-2002)

İklim ve Bitki Örtüsü

Bolu iklim bakımından ağırlıklı olarak Karadeniz Bölgesi’nin etkisi altında bulunmakla birlikte, coğrafi konumu nedeni ile başka komşu bölgelerin özelliklerinden de etkilenmektedir.

İlin iklimi Karadeniz, Marmara ve Orta Anadolu ikliminden etkilenmekte, bu durum tarımsal yapıyı çeşitlendiren farklılıklara yol açmaktadır. Yüzey biçimlerinin farklılığı, denizden uzaklık ve yüksekliklerin etkileriyle İl bütününde değişik iklim türlerine ve mikro-klima alanlarına rastlamak mümkündür.

Mudurnu İlçesi’nin batısı ile Göynük İlçesi’nin büyük bir bölümü İç Anadolu İklim Bölgesi içindedir. Yine Seben ve Kıbrıscık ilçelerinin güney bölümleri, İç Anadolu İklim Bölgesine yakınlıkları nedeni ile farklılık gösterirler. Bolu’da genellikle Karadeniz kıyısında görülen ılıman iklimin, güneye doğru yükseltiler nedeni ile karasallaştığı görülmektedir. Bu geçiş özelliği, yörenin kuzey kesiminde serin yazlara, ılık kışlara ve mevsimlere oldukça eşit dağılan yağışlara yol açar. Güneye inildikçe yükselti artar ve yağışların dağılımı değişir. Yazlar kuraklaşır, daha sert iklim özellikleri belirir.

İlin güneyinde yağışlar kuzeye göre daha azdır. Yağışların Bolu’da % 60’ı, Mudurnu’da % 70’i, Seben’de % 56’sı, Göynük’te % 68’i ilkbahar ve kış aylarında görülür. Kış aylarında yağışlar, Bolu, Mudurnu ve Göynük’te kar olarak, Seben’de yağmur olarak düşer. Gerede İlçesinde yağışlar genellikle yaz mevsiminin ilk ayında en yüksek değerine ulaşır. Kış aylarında ise yağış kar olarak düşer ve uzun süre kalır.

Bolu ve çevresinde hâkim rüzgâr lodos’tur. Seben’de ise, kuzeyindeki dağların kuzey rüzgârlarını tutması sonucunda, daha çok güney - güneybatı rüzgârlarının etkisi görülür. Denizlerden karaya doğru gelen hava kitlelerinin getirdiği bol nem ve sıcaklığın ılımlı oluşu nem açısından zenginliğe neden olmaktadır.

Bolu'nun yarıdan fazlası ormanlıktır. Ormanların arazi içindeki oranı % 55'e yaklaşmaktadır. Ormanlar kestane, kayın, kavak, defne, ıhlamur, dışbudak, karaağaç, gürgen, meşe ve 1200 metreden sonra çam ağaçları ile çok zengin ağaç türlerine sahiptir. Topraklarının % 20'si ekili arazidir. Çayır ve meralar % 16'dır. İl topraklarının sadece % 10'u tarıma elverişli değildir. Bolu'da meyve ağaçları da çok fazladır.

Dağlar

İl topraklarının %56’sını kaplamaktadır. Kuzey Anadolu dağlarının batıya doğru uzanan kollarıdırlar ve birbirine az çok paralel sıralar halinde devam ederler.

İlin güneybatı – kuzeydoğu istikametinde;

Bolu Dağları; en yüksek yeri 1980 m ile Çele Doruğu ve Abant Dağları (1748 m)

Gerede’nin kuzeyinde Arkot (1877 m) ve Göl Dağları (1112 m)

En güneyde ilk iki sıradan daha yüksek olan ve genel olarak Köroğlu Dağları (2499 m) adı verilen volkanik dağlar uzanır.

Bolu’nun güneydeki uzantısı Seben Dağları (1854 m), Mudurnu civarında Ardıç Dağları (1443 m) ve Çal Tepesi (1443 m) dir.

Düzce İli sınırları içinde kalan Karadeniz kıyı dağları en kuzeyde ve kıyıda uzanan sırada Kaplandede ve Orhan Dağları adını alır. Bu dağların genel yükseltisi 1.000 m. civarındadır.

Daha yüksek olan içerideki sırayı Göl, Sünnice (1829 m), Bolu (1577 m), Elmacık ve Keremali Dağları oluşturur. Bu dağların en yüksek noktaları 2.000 m.’ye yakındır. Daha güneyden geçen ve Bolu İlinin önemli bir kesimini oluşturan en yüksek sırayı ise Köroğlu, Seben ve Beylik Dağları oluşturur.

Ovalar

Anadolu genelinde olduğu gibi Bolu İlinde de genellikle doğu-batı doğrultusunda sıralanan ovalar, dağ eşikleriyle birbirinden ayrılmıştır. Bunlar; 725 m yükseklikte bulunan ve sert bir iklime sahip olan Bolu Ovası, 1300 m yükseklikte bulunan ve Bolu Ovasına göre daha çok yağmur alan Gerede Ovası ana ovalardır. Bu ovaların dışında; Himmetoğlu Ovası, Yeniçağa Ovası ve Mudurnu Ovaları bulunmaktadır.

Platolar ve Yaylalar

İl sınırları içerisindeki platoları iki grupta toplamak mümkündür.

Karadeniz kıyı dağları arasında kalan ve ikinci depresyon alanını oluşturan alçak platolar.
Dağ sıralarının güneyinde kalan ve üçüncü depresyon alanını çeviren yüksek platolar. Bolu coğrafyasında platoların (yaylaların) ayrı bir önemi vardır. Türkiye’de hemen her bölgede rastlanan yaylaların pek azı hariç, Bolu yaylaları kadar yeşil, havadar, serin ve verimli olanına rastlanmaz. Bolu yaylaları ormanlarla kaplı dağlar üzerinde, yemyeşil ve akarsular geçen verimli düzlükler olup başlıcaları şunlardır: Aladağ, At, Kızık, Gerede, Kıbrıscık, Mengen, Göynük ve Seben Yaylaları.

Akarsular

İl sınırları içindeki topraklardan doğan suların tümü Karadeniz’e ulaşır. Bolu’da çok sayıda dere ve çay olmasına rağmen büyük bir ırmak yoktur. Küçük dere ve çaylar ise üç havza içinde toplanırlar. Bunlar Sakarya, Filyos ve Efteni havzalarıdır.

Başlangıç kolu Abant Gölü’nün gideğeni olan Bolu Suyu (Bolu Ovasını sular) ile kaynaklarını Çağa Gölünden alan Mengen Çayı birleştikten sonra İl sınırları dışında Devrek Çayı adıyla Filyos Çayına katılır. Filyos Çayının başlangıç kolu sayılan Gerede Çayı, Köroğlu Dağlarındaki Aladağ’ın kuzey ve doğu yamaçlarından doğar. Güney, güneybatı ve batı kesimden çıkan Kirmir, Aladağ, Çatak, Göynük ve Mudurnu Çayları, İl sınırları dışında Sakarya Irmağına katılır.

Göller

Bolu ili ormanları gibi gölleri ile de meşhurdur. Ormanlık alanların içerisinde çok sayıda doğal göl ve göletler bulunmaktadır.

Tabii göllerin başlıcaları;

Abant Gölü: Turizm merkezi olan Abant Gölü, Bolu’nun en meşhur gölüdür. Etrafı çam ve köknar ağaçları ile süslüdür. Kışın tamamen donarak çok güzel bir görüntü oluşturur. Yazın ise bir kısmı nilüfer çiçekleriyle kaplıdır. Gölde Abant’a özgü Alabalık ve Mercan balığı bulunmaktadır. Abant Dağları üzerinde 1325 m yüksekliktedir. Abant çevresinde Kirazlıpınar, Boğazpınarı, İkizpınarı, Bederbeyler kaynak suları vardır. Göl etrafında nefis kokulu dağ çileği, alıç, kuşburnu, böğürtlen meyveleri ile buraya mahsus senelerce kurumayan “çoban yastığı” bitkisi ayrı bir güzellik katar.

Çağa (Yeni Çağa) Gölü: Çağa Ovasının ortasındadır. 989 m yükseklikte ve etrafı ağaçlıktır. Göl kuşları ve Karabatak kuşları bulunmaktadır.

(Melen) Efteni Gölü: Düzce Ovasında, 25 km2 alana ve 8 m derinliğe sahip bir göldür. Kara ve Sarı balıklar bulunur.

Gölcük Gölü: Orman işletmesinin yaptırdığı suni bir göldür. Manzarası çok güzeldir.

Çubuk Gölü: Göynük yakınındadır. Gölde balık, göl civarında ise av hayvanları bulunur. 15 – 20 hektarlık bir alanı kapsamaktadır. Derinliği 13 m dir.

Sünnet Gölü: Göynük civarında derin bir çukurun dolması ile meydana gelmiştir. Fevkalade bir manzarası vardır. En derin yeri 22 m olan göl 18 hektarlık bir alanı kaplar. Denizden yüksekliği 820 m dir.

Karagöl: Kıbrısçık – Beypazarı yolu üzerinde olup, etrafı ormanlık, bataklık ve sazlıktır. Çok sayıda yabani ördek bulunur. Gölde balık yoktur.

Karamurat Gölü: Mudurnu yakınlarındadır. Dağlarla çevrilidir. Etrafı sazlık ve çok sayıda balık bulunmaktadır.

Hasanlar Baraj Gölü: Düzce Ovasını sulamak için Küçük Melen Çayı üzerinde kurulan bir baraj gölüdür. 42,5 km2 lik bir alanı kaplar. Bolu gölleri içinde en büyüğüdür.

Gölköy Baraj Gölü: Bolu yakınında olup, Mudurnu çayı ve Büyüksu üzerinde kurulan Bolu Ovasını sulama amaçlı yapılmış bir baraj gölüdür. Hacmi 24 milyon m3, en derin yeri 20 m kadardır.

Yedi Göller: Bolu’nun eşsiz orman güzelliği yanında dağlar arasında serpilen gölleri ile ayrı bir güzelliktedir. Abant gölünden sonra Bolu’nun en önemli ikinci turizm merkezidir. Göynük yakınında 500 – 600 hektarlık bir arazide bulunan bu göller topluluğu 1965’te “Milli Park” haline getirilmiştir. Denizden 800 – 900 m yükseklikte bulunan dördü büyük ve üçü küçük yedi gölden ibarettir. En büyüğü olan Büyük Göl 22 dekar yüzölçümünde ve 15 m derinliktedir. Suları birbirine şelalelerle akan, etrafı bir ağaç denizi olan ve yeşil her tonunun kaynaştığı bir yerdir. Sandallarla gezilip etrafında kamp kurulabilir. Göller arasında 50 – 60 m yükseklik farkı vardır. Büyükgöl, Seringöl, Deringöl, Nazlıgöl, İncegöl, Sazlıgöl ve Küçükgöl isimlerindeki bu göller heyelan gölleridir. Göllerin etrafı kayın, meşe, karaçam, köknar, karaağaç ve ıhlamur ormanları ile çevrilidir. Bu göllere “Yedi İnci” de denir.