Bayburt
BAYBURT EKONOMİ
Ekonomik hayat, tarihi gelişim içinde temel değiştirmemiştir. Ticaret ve sanayinin gelişmediği ilde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici bir rol oynamıştır. Tarımda işletmelerin parçalı yapısı, mülkiyet sorunları verimliliği olumsuz etkilemekte olup, son yıllarda yapılan sulama yatırımları ve toplulaştırma çalışmaları sektörde olumlu gelişmelerin önünü açmıştır. Tarım ürünü olarak ilde hububat çeşitleri, yem bitkileri, şeker pancarı ve az da olsa meyve sebze üretimi yapılmaktadır.
Bayburt ili çok eski transit ticaret yolu olan Trabzon – İran arasındaki "İpek ve Baharat Yolu” nun bir durağıdır. Tarım dışında kalan ekonomik yapısı, üretim yolu ile satışa arz şeklinde değil, dışarıdan getirip satışa sunma şeklinde gelişmiştir. Gurbetçilik ilin geçimini destekleyen bir unsurdur. Ekonomik yaşam tarihi gelişimi içinde temel özelliğini değiştirmemiştir. Sanayileşme ise yok denecek kadar azdır. Ticaret ve sanayinin gelişmediği ilimizde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici bir rol oynamıştır.
TARIM
Köylerde tarım ve hayvancılık ile geçim sağlanmaktadır. Arazinin büyük bir kısmı kıraçtır ve arazinin verimi düşüktür. Genel olarak makine ile tarım yapılmakta ve tek mahsul alınmaktadır. Tarımda girdilerin yüksek olması gelir düzeyini düşürmektedir. Çoruh Vadisinde, Aydıntepe ve Sünür ovalarında sulu tarım yapılmaktadır.
Arazi yapısında ve sulamada yaşanan olumsuzluklar nedeniyle kısıtlı bir alanda sebze ve meyvecilik yapılabilmektedir. Bu nedenle de İl halkının meyve ve sebze ihtiyacı genelde diğer illerden karşılanır. Başlıca üretilen ürünler hububat, şeker pancarı, patates, soğan ve lahana olmakla birlikte üretim düzeyi ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmaktadır.
Arazi Dağılımı
Toplam 373.900 hektarlık bir alana sahip Bayburt’ta arazi dağılımı aşağıdaki şekildedir;
Tarım Arazisi 131.995 Hektar
Sulu Tarım 46.518 Hektar
Kuru Tarım 85.477 Hektar
Çayır – Mera 216.362 Hektar
Orman – Funda ve Çalılık 14.631 Hektar
Diğer Araziler 10.912 Hektar (Kullanılmayan alanlar, su yüzeyleri ve yerleşim alanları)
Tarım arazilerinin (131.995 Hektar) dağılımı ise;
Meyve ekili alanlar 44 Hektar
Nadas alanı 19.289 Hektar
Sebze ekili alanlar 164 Hektar
Tarla ürünleri ekili alanlar 60.815 Hektar
İşlenmeyen alanlar 51.683 Hektar şeklindedir.
Tarla ürünleri olarak başlıca; Arpa, Buğday, Çavdar, Fasulye, Fiğ, Korunga (Yeşil Ot), Yeşil Mercimek, Mısır, Nohut, Patates, Şeker Pancarı, Tritikale, Yonca ve Yulaf olarak gözükmektedir.
Meyve üretiminde ise; elma ve armut ön plana çıkmaktadır.
Sebze ürünlerinden Sivri Biber, Balkabağı, Havuç, Domates, Salatalık, Taze Fasulye, Ispanak, Beyaz Lahana, Marul, Maydanoz ve Taze Soğan ağırlıklı olarak üretilmektedir.
HAYVANCILIK
Hayvancılık ilin geçim kaynaklarından en önemlisidir. Arazi hayvancılık yapmaya çok elverişli olup yüksek mera varlığı meracılığa dayalı besi hayvancılığını öne çıkarmıştır. Büyükbaş olarak; Sığır ve Manda, küçükbaş olarak da Koyun ve Kıl Keçisi varlığı bölgede mevcuttur. Kümes hayvanlarında ise; Tavuk, Hindi, Ördek ve Kaz ağırlıktadır. Son yıllarda sulama yatırımlarının artması ve yapılan hayvan ırk ıslah çalışmaları ile süt hayvancılığı da ilgi görmeye başlamıştır.
Bayburt ilçe ve köylerinde arıcılık yapan aile sayısında büyük artış gözlenmekte, kendine has kokusu ve aroması ile Bayburt Balı İl dışındaki pazarlarda büyük rağbet görmektedir.
Hayvansal üretime bakacak olursak; Süt, Yün – Kıl, Et, Deri, Bal ve Yumurta üretimi yapılmaktadır.
Su ürünleri yetiştiriciliği daha çok kültür balıkçılığı şeklinde gerçekleşmektedir. Ağırlıklı olarak sırasıyla Sazan, Alabalık, Yayın ve Kefal üretimi yapılmaktadır.
SANAYİ
Bayburt İli çok eski bir transit ticaret yolu olan Trabzon – Tebriz arasındaki Baharat ve İpek Yolu’nun bir durağıdır. Ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticaret ağırlıklıdır. Tarım dışında kalan ekonomik yapısı, üretim yolu ile satışa arz şeklinde değil de, il dışından getirip satmak yolu ile ticaret biçimindedir.
Bayburt sanayi yönünden oldukça geri kalmıştır. Mevcut sanayi tesislerinin bir kısmı işletme ve yatırım sermayesi yetersizliği nedeniyle kapanmıştır. Çalışır durumdaki tesisler ise düşük kapasite ile üretimlerine devam etmektedir.
İl sanayisi tarım ve hayvancılığa bağlı olarak gelişmiştir. Peynir – tereyağı fabrikası, tuğla, kiremit, un fabrikaları, et kombinası belli başlı sanayi kuruluşlarıdır. El dokuma tezgâhları, gelişen teknoloji karşısında kaybolmaktadır.
MADENCİLİK
Ticaret ve sanayinin gelişmediği, tarım ve hayvancılığın ekonomiyi canlandırmadığı, el sanatlarının ve dokuma işlerinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu Bayburt, içine kapanan bir il görünümündedir. Kentleşme sürecine yönelik altyapı çalışmalarının yetersiz olması yanı sıra düşük seviyedeki yatırımlar nedeniyle Bayburt halkı göçü, çare olarak görmektedir.
Oysa Bayburt sahip olduğu jeolojik yapı gereği başta endüstriyel ham maddeler ile metalik madenler için uygun bir ortam sunmaktadır. İlin önemli endüstriyel ham madde oluşumları; başta Bayburt Taşı, Zeolit, Kuvarsit, açık ve koyu bej renkli ve resifal özellikli Jura kireçtaşları, Oniks ve Traverten oluşumlarıdır.
Metalik madenler olarak Bakır, Altın, Krom yatak ve zuhurlarıdır. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Bayburt ilinde çeşitli maden potansiyelleri belirlenmiş olup söz konusu madenlerle ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
Bayburt Taşı: Bayburt Valiliğinin talebi üzerine 2005 yılında Bayburt ili ve civarında Bayburt Taşına yönelik etüt gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada taşın fiziksel – kimyasal özellikleri ve rezervi belirlenmiştir. Bölgede Toptepe, Sırataşlar, Konakdağ, Gevenli, Gümüş, Damla sahalarında yaklaşık %5 blok verimli 2,5 milyon ton taş rezervi vardır. Bu taş, Bayburt tüf ve tüfitleri il ekonomisinde, özellikle yapı taşı olarak kullanılması ile ticari bir öneme sahiptir. Taşın atıkları çimento sektöründe tras olarak ve eskitilerek ve dekoratif amaçlı inşaatlarda kullanılmaktadır.
Oniks: Bayburt-Merkez-Yaylapınar (Lüsünk) köyünde oniks yataklanması vardır. Saha özel sektör tarafından işletilmektedir.
Traverten: Bayburt-Merkez-Yaylapınar (Lüsünk), Kıratlı-Gez köy civarlarında traverten sahaları vardır. Özel sektör tarafından bu yataklar zaman zaman işletilmektedir. Bayburt-Demirözü, Çakırözü’nde karbonat kökenli mermer ve mıcır sahaları özel sektör tarafından işletilmektedir.
Zeolit: 2007-2008 yılında Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından Bayburt-Merkez-Danişment ve Çayıryolu’nda bulunan ruhsat sahalarında zeolit amaçlı çalışmalar yürütülmüştür. Üç sahada toplam 88 milyon ton görünür zeolit rezervi belirlenmiştir. Ağırlıklı olarak çimentoda tras olarak kullanıma uygundur.
Kuvars-Altın: 2007-2010 yılları arasında bölgede yürütülen çalışmalarda %97,25SiO2 içerikli 169.600 ton kuvars ve aynı sahada 521 ppb tenörlü toplam 40.700 ton görünür altın rezervi belirlenmiştir. Düşük tenörlü küçük rezervli bu yatak, buluculuğu alınarak Maden İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiştir.
Bayburt ilindeki metalik madenler bakır ve krom yatak ve zuhurlarıdır. Merkez-Helvaköy ve Anzarya bakır sahasında 200.000 ton potansiyel kaynak belirlenmiştir. %15-45 Cr2O3 tenörlü Merkez (Kopdağı) krom sahasının görünür ve muhtemel rezervi 360.000 tondur.
İlde bulunan endüstriyel ham madde yatakları ise şu şekildedir: Demirözü ilçesinde A12O3 içerikli 22 ile 31 arasında değişen toplam 386.100 ton görünür. Ne muhtemel kil, Merkez ve Aydıntepe ilçelerinde %5 blok verimli 2.535.729 ton görünür, 643.000 ton muhtemel ve 599.200 ton mümkün mermer rezervi tespit edilmiştir.
2012 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bağlı ve ilgili kuruluşları ile elektrik ve doğalgaz sektöründe faaliyet gösteren dağıtım şirketleri tarafından, Bayburt ili ve çevresinde onlarca proje gerçekleştirilmiştir.
DIŞ TİCARET
2011 TUİK verilerine göre 3.461,00 dolar İthalatla 81 il içerisinde 75. sırada kalmıştır. Aynı yıl içerisinde 3.240,00 dolar ihracat yaparak 81 il içerisinde 75. sırada yer almıştır.
İhracat Kalemleri;
1- Kauçuk ve kauçuktan eşya
2- Plastikler ve mamulleri
3- Motorlu kara taşıtları ve parçaları
4- Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı
5- Örme giyim eşyası ve aksesuarı
İthalat Kalemleri ise;
1- Kauçuk ve kauçuktan eşya
2- Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer
3- Plastikler ve mamulleri
şeklindedir.
ULAŞIM
Bayburt, E-97 Trabzon – Erzurum karayolu üzerinde bulunmaktadır. Karayolu ulaşımı dışında başka ulaşım ağı bulunmamaktadır. Bayburt’taki toplam 1.781 km’lik karayolu ağının 187 km’si devlet yolu, 81 km'si İl yolu ve 1.513 km'si ise köy yolundan oluşmaktadır.